Mỹ áp thuế quan đối ứng dưới thời Trump: Nội dung, tác động và tương lai thương mại toàn cầu

Tổng thống Trump tái khởi động chính sách thuế quan đối ứng: Điều gì đang xảy ra?

Ngày 1/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chính thức công bố việc triển khai thuế quan đối ứng - một động thái mạnh tay nhắm vào các đối tác thương mại lớn trên toàn cầu. Chính sách này được coi là bước đi nhằm bảo vệ lợi ích kinh tế quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh Mỹ liên tục ghi nhận thâm hụt thương mại với nhiều quốc gia.

Khác với những chính sách thuế thông thường, đợt áp thuế lần này mang tính chọn lọc và phản ứng, nhắm vào các quốc gia hoặc khu vực đã từng áp dụng biện pháp hạn chế thương mại đối với hàng hóa và dịch vụ của Mỹ.

Phạm vi áp dụng và tỷ lệ thuế quan

• Thời gian hiệu lực: Từ 00:00 ngày 1/8

• Mức thuế: Tùy theo quốc gia và nhóm hàng, dao động từ 11% đến 50%

• Đối tượng bị áp thuế: Các mặt hàng nhập khẩu đến từ nhiều đối tác lớn như Trung Quốc, Việt Nam, Hàn Quốc, Nhật Bản và EU

Một số ngành hàng bị ảnh hưởng nặng nề bao gồm:

• Sắt thép và kim loại màu

• Linh kiện điện tử và công nghệ

• Đồ tiêu dùng như quần áo, đồ gia dụng

• Một số sản phẩm công nghiệp trung gian

Đáng chú ý, Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia bị đánh thuế với mức trung bình khoảng 20% trên nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực sang thị trường Mỹ.

Thuế đối ứng của Mỹ chính thức có hiệu lực, Việt Nam chịu mức thuế 20%

Từ ngày 7/8/2025, Mỹ chính thức áp dụng mức thuế đối ứng 20% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, theo sắc lệnh của Tổng thống Mỹ. Mức thuế này giảm mạnh so với 46% trước đó, là kết quả của nhiều vòng đàm phán thương mại giữa hai bên trong năm 2025. Việt Nam cùng Mỹ cam kết tiếp tục đối thoại để hướng tới các thỏa thuận thương mại công bằng và bền vững.

Dù chịu mức thuế 20%, các ngành hàng Việt Nam chịu tác động khác nhau. Ngành thủy sản, đặc biệt tôm, vẫn giữ được lợi thế cạnh tranh nhờ thuế thấp hơn so với các đối thủ; ngành dệt may có cơ hội từ thuế cao của đối thủ; trong khi ngành điều phải đối mặt áp lực lớn và cần đa dạng hóa thị trường. Mức thuế này được xem như động lực để Việt Nam nâng cao chất lượng xuất khẩu, tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế và kiểm soát tốt quy tắc xuất xứ.

Kim ngạch thương mại Việt - Mỹ năm 2024 đạt gần 150 tỷ USD, tăng trưởng mạnh trong 5 tháng đầu năm 2025 dù có thuế đối ứng. Việc thích ứng với mức thuế mới và tiếp tục đàm phán là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp Việt duy trì và phát triển thị trường xuất khẩu sang Mỹ – nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Vì sao Mỹ áp dụng thuế quan đối ứng vào thời điểm này?

Theo các chuyên gia, quyết định lần này không chỉ là phản ứng mang tính chính trị, mà còn phản ánh chiến lược dài hạn của chính quyền Trump trong việc tái định hình lại cán cân thương mại toàn cầu. Với các lý do chính để Mỹ có thể áp dụng thuế quan đối ứng ngay trong thời điểm này bao gồm:

• Bảo vệ ngành sản xuất trong nước: Nhiều doanh nghiệp Mỹ đã chịu ảnh hưởng từ hàng hóa giá rẻ nhập khẩu, gây áp lực cạnh tranh không lành mạnh.

• Giảm thâm hụt thương mại: Mỹ liên tục ghi nhận mức nhập siêu cao từ các nước như Trung Quốc và Việt Nam.

• Tạo đòn bẩy đàm phán: Thuế quan đối ứng là công cụ gây sức ép nhằm buộc các đối tác phải mở cửa thị trường, minh bạch chính sách và tôn trọng nguyên tắc cạnh tranh công bằng.

Tổng thống Trump nhiều lần nhấn mạnh rằng chính sách thuế này không phải là một hành động gây chiến, mà là “đòn cảnh tỉnh” nhằm thúc đẩy một môi trường thương mại công bằng hơn cho tất cả các bên.

Phản ứng từ các quốc gia và thị trường quốc tế

Phản hồi từ Việt Nam và các nước châu Á

• Việt Nam khẳng định mong muốn duy trì quan hệ thương mại ổn định với Mỹ, đồng thời sẵn sàng tham gia các vòng đàm phán song phương nhằm giảm thiểu rủi ro và tìm giải pháp hòa bình.

• Hàn Quốc và Nhật Bản tỏ ra quan ngại, đồng thời đang rà soát các chính sách đối ngoại để bảo vệ lợi ích doanh nghiệp của mình.

Lập trường của Trung Quốc và EU

• Trung Quốc tuyên bố sẽ có biện pháp đáp trả tương xứng, thậm chí không loại trừ khả năng đưa vấn đề ra Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

• EU khẳng định Mỹ đang đi ngược lại tinh thần hợp tác đa phương và sẽ xem xét các công cụ phòng vệ thương mại sẵn có trong luật pháp Liên minh.

Tác động đến thị trường tài chính toàn cầu

Ngay sau khi thông tin được công bố, nhiều thị trường chứng khoán lớn ghi nhận biến động mạnh:

• Chỉ số Dow Jones và Nasdaq giảm điểm do lo ngại về chi phí sản xuất tăng và khả năng gián đoạn chuỗi cung ứng.

• Giá cổ phiếu của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu chịu ảnh hưởng trực tiếp từ quyết định thuế.

• Thị trường hàng hóa (như dầu, kim loại công nghiệp) cũng biến động khi giới đầu tư đánh giá lại rủi ro tăng trưởng toàn cầu.

Tác động ngắn hạn và dài hạn đến kinh tế toàn cầu

Tác động ngắn hạn đến kinh tế toàn cầu:

• Các doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với chi phí nhập khẩu cao hơn, từ đó ảnh hưởng đến giá bán, lợi nhuận và kế hoạch mở rộng.

• Người tiêu dùng Mỹ có thể sẽ phải trả giá cao hơn cho nhiều mặt hàng vốn được nhập khẩu với giá rẻ trước đây.

• Đối tác xuất khẩu như Việt Nam sẽ gặp khó khăn trong việc cạnh tranh về giá, buộc phải tái cơ cấu sản phẩm hoặc tìm kiếm thị trường thay thế.

Tác động dài hạn đến kinh tế toàn cầu

• Nếu không có giải pháp đàm phán, chính sách thuế quan đối ứng có thể gây gián đoạn nghiêm trọng cho chuỗi cung ứng toàn cầu.

• Nhiều công ty có thể sẽ chuyển hướng đầu tư để né tránh thuế, dẫn đến sự dịch chuyển của dòng vốn và lao động.

• Rủi ro lạm phát tăng do chi phí hàng hóa và nguyên liệu đầu vào tăng cao.

Tuy nhiên, nếu các bên quay trở lại bàn đàm phán và đạt được thỏa thuận song phương hoặc đa phương, căng thẳng có thể được giải tỏa và tạo tiền đề cho một trật tự thương mại mới, minh bạch hơn.

Triển vọng đàm phán và kỳ vọng từ cộng đồng doanh nghiệp

Dù đưa ra chính sách mạnh tay, chính quyền Trump vẫn để ngỏ khả năng tiến hành đàm phán với từng đối tác bị ảnh hưởng. Trong các tuyên bố gần đây, Bộ trưởng Thương mại Mỹ và các quan chức cấp cao đều nhấn mạnh:

Cộng đồng doanh nghiệp Mỹ cũng đã lên tiếng, kêu gọi chính phủ nên có chiến lược lâu dài thay vì các biện pháp ngắn hạn gây xáo trộn. Nhiều công ty đang đối mặt với quyết định khó khăn về chi phí, đầu tư và phân phối sản phẩm trong điều kiện chính sách thay đổi liên tục.

Chính sách thuế quan đối ứng của Mỹ dưới thời Tổng thống Trump đánh dấu một bước ngoặt lớn trong chiến lược thương mại quốc tế. Nó mở ra một giai đoạn mới – nơi mà các mối quan hệ kinh tế không chỉ dựa trên lợi ích thương mại mà còn mang tính chiến lược và chính trị sâu sắc hơn.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa đang chịu nhiều thử thách, cả chính phủ và doanh nghiệp đều cần sự linh hoạt và thích ứng nhanh để đối phó với những thay đổi bất ngờ, đồng thời tìm kiếm cơ hội mới từ những thách thức đang hiện hữu.